Sigara Ve İçki Üzerinden Alınan Vergilerde Ab Ülkeleri Vergi Yapısı Ve Türk Vergi Yapısı İle Karşılaştırılması  

M.Bahattin KULU
Gelirler Genel Müdürlüğü
Daire Başkanı

AB üyesi ülkelerin  vergi yapısında , içki ve sigara  üzerinden alınan vergiler , özel tüketim vergisi düzenlemelerinin içinde yer almaktadır. Akaryakıt ile birlikte AB özel tüketim vergisinin  konusunu oluşturan en önemli üç kalemden ikisini   içki ve işlenmiş tütün mamulleri  oluşturmaktadır.
Bu makalede , üye ülkeler itibariyle içkiler ve tütün mamullerine uygulanan özel tüketim vergisi,katma değer vergisi ve AB vergi hukukunca uyulması zorunlu asgari vergi oranlarına değineceğiz. Yazımızda AB ülkeleri için verilen  vergi oranları ve vergi tutarları gibi değişmesi muhtemel verilerin tümü 2000 yılı Kasım ayı itibariyle güncelleşmiş halde verilmektedir. İçki ve sigaradaki  vergi yükünü kıyaslarken daha çok özel tüketim vergileri tutarlarından hareket edilecektir. Zira, içki ve sigara  ürünlerine uygulanan KDV oranları genel katma değer vergisi oranlarını vermektedir. Yani AB ülkelerinde sigara ve içki  ürünlerine farklı bir KDV oranı  uygulanmamaktadır. Şimdi yapılan uygulamaları ürün çeşitlerine göre inceleyelim. 
1.Bira  İçin  Özel Tüketim Vergisi Uygulaması
1.1.Asgari Vergi Tutarları
Avrupa Konseyi tarafından düzenlenen 19.10.1992 tarihli  92/84/EEC  sayılı direktif ile asgari özel tüketim vergisi tutarları belirlenmiştir. Belirlenen ve uyulması zorunlu olan asgari tutarlar şu şekildedir.      
 Tablo (1)
CİNSİ ASGARİ VERGİ TUTARI İLGİLİ KANUN VE MADDESİ
Bira  0.748 Euro (100 lt için ) 92/84/EEC sayılı Direktif md:6
(Plato)  
   
Bira (mamul ürün) 1.87 Euro  (100 lt için ) 92/84/EEC sayılı Direktif md:6

Burada söylenmesi gereken önemli konu, AB direktiflerlerinde , bira ve şarap üreten küçük işletmeler için asgari vergileme oranlarında farklılıklar bulunmaktadır. Örneğin yıllık bira üretimi 200.000 hectolitre ‘den küçük olan işletmeler için asgari vergi tutarı , standart ulusal oranının % 50’si olarak belirlenmiştir. Akaryakıt ürünleri için özel tüketim vergisi uygulamasında olduğu gibi , vergi idaresinin önemli bir gücü ortaya çıkmaktadır. Akaryakıtta kullanım yerlerine göre farklı vergi uygulama  yeteneğini bu kez içki üreten işletme büyüklüğüne bağlı bir farklılaştırmayla görebiliyoruz.
1.2. Üye Ülkelerin Uyguladığı Mevcut Vergi Tutarları1
Üye Ülkelerin uyguladıkları özel tüketim vergisi tutarları ve KDV oranları incelediğimizde önemli bir husus dikkatimizi çekmektedir. Belirlenen asgari özel tüketim vergisi 0 (sıfır) ya da çok düşük bir tutar belirlenmesine rağmen tablodan da görüldüğü üzere , bazı üye ülkeler çok büyük tutarlarda özel tüketim vergisi uygulamaktadırlar.
Tablo (2)2
AB Üyesi Ülke Mamul Bira Küçük işletmelerce üretilen bira
 ÖTV(100lt)Euro3 KDV(%) ÖTV(100lt)Euro KDV (%)
Avusturya 2.09 20.00 18.00 20,00
Belçika 1.71 21,00 1.69 21,00
Almanya 0.79 16,00 1.16 16,00
Danimarka 68.64 25,00 22.72 25,00
Yunanistan 1.17 18,00 1.77 18,00
İspanya 0.77 16,00 0.77 16,00
Finlandiya 28.59 22,00 25.73 22,00
Fransa  2.59 20.60 2.59 20,60
İngiltere 17.70 17,50 17.70 17,50
İrlanda 19.87 21,00 19.87 21,00
İtalya 1.40 20,00 1.40 20,00
Luksemburg 0.79 15,00 0.79 15,00
Hollanda 58.65 17,50 26.61 17,50
Portekiz 19.70 17,00 19.70 17,00
İsveç 16.81 25,00 16.81 25,00

1.3. Bira İçin   Uygulanan Vergilerin Değerlendirilmesi:
1.3.1.KDV Uygulaması:
AB üyesi ülkeler akaryakıt ürünlerine , genelde  ülkelerinde yürürlükte olan genel KDV oranını uygulamaktadırlar. Dolayısıyla üye ülkelerin bira için  uyguladıkları KDV oranı, ilgili ülkelerde geçerli genel KDV oranı konusunda da bilgi vermiş olacaktır. Yukarıdaki tabloyu incelediğimizde üye ülkelerin uyguladıkları kdv oranının %15 ile % 25 aralığında olduğu görülecektir. Zaten %15 oranı, üye ülkelerin uygulaması gereken asgari genel KDV oranıdır. Oran açısından en yüksek uygulama, Danimarka ve İsveç gibi ülkelerde görülmektedir. Portekiz, İspanya ve Yunanistan gibi topluluğa sonradan katılan ülkelerde nispeten KDV oranları tabana yakın olduğu izlenmektedir.
1.3.2. Özel Tüketim Vergisi Uygulaması:
AB üyesi ülkeler için belirlenmiş asgari özel tüketim uygulamasına bakıldığında , tutarların çok düşük belirlendiğini görmekteyiz. Bu ürün için, AB vergi hukuku açısından üye ülkelerin asgari oran sebebiyle ,ulusal vergileme politikalarını uygulamalarında çok büyük bir zorlukla karşılaşmadıklarını söyleyebiliriz.  Biralar için AB üyesi ülkelerin uyguladığı  özel tüketim  vergi tutarları genelde asgari vergi tutarlarının çok üzerinde belirlenmiştir. Uygulanan özel tüketim vergi tutarlarına bakarak belli özellikteki ülkelerin benzer vergi politikalarının  olduğu konusunda bir genelleme yapılamamaktadır. Zira 0.77 ila 68 Euro arasında çok farklı uygulamaların  yapıldığını görmekteyiz. Ancak tabloda küçük işletmeler için belirlenen ötv tutarlarının diğer işletmelerin ürünlerine göre genelde daha düşük  belirlendiği  görülmektedir.  
Vergi uygulamasında hectolitre başına en yüksek ÖTV  ise Danimarka ‘da  görülmektedir. Yine kdv uygulamasına paralel  olarak Finlandiya,Danimarka birliğin içindeki yüksek vergi uygulayan ülkeler arasındadır.
2.Şarap  Ürününde  Özel Tüketim Vergisi Uygulaması
2.1.Asgari Vergi Tutarları
Avrupa Konseyi tarafından düzenlenen 19.10.1992 tarihli  92/84/EEC  sayılı direktif ile asgari özel tüketim vergisi tutarları belirlenmiştir. Belirlenen ve uyulması zorunlu olan asgari tutarlar şu şekildedir.
Tablo (3)
CİNSİ ASGARİ VERGİ TUTARI İLGİLİ KANUN VE MADDESİ
Şarap (still) 0 Euro (100 lt için ) 92/84/EEC sayılı Direktif md:5
Şarap (sparkling) 0 Euro  (100 lt için ) 92/84/EEC sayılı Direktif md:5

2.2. Üye Ülkelerin Uyguladığı Mevcut Vergi Tutarları
Üye Ülkelerin şarap   için uyguladıkları özel tüketim vergisi tutarları ve kdv oranları şu şekildedir.
Tablo (4)
AB Üyesi Ülke Şarap (still) Şarap (sparkling)
 ÖTV(100lt)Euro  KDV(%) ÖTV(100lt)Euro KDV (%)
Avusturya 0.00 20.00 145.35 20,00
Belçika 47.10 21,00 161.13 21,00
Almanya 0.00 16,00 136.00 16,00
Danimarka 141.93 25,00 189.01 25,00
Yunanistan 0.00 18,00 0.00 18,00
İspanya 0.00 16,00 0.00 16,00
Finlandiya 235.46 22,00 235.46 22,00
Fransa  3.35 19.60 8.34 20,60
İngiltere 237.53 17,50 339.34 17,50
İrlanda 273.01 21,00 546.01 21,00
İtalya 0.00 20,00 0.00 20,00
Luksemburg 0.00 15,00 0.00 15,00
Hollanda 48.78 17,50 166.31 17,50
Portekiz 0.00 5,00 0.00 17,00
İsveç 311.12 25,00 311.12 25,00

2.3. Şarap  İçin  Uygulanan Vergilerin Değerlendirilmesi:
2.3.1.KDV Uygulaması:
AB üyesi ülkelerin bu ürün için uyguladığı  KDV oranı genel olarak ülkelerinde yürürlükte olan genel KDV oranıyla aynıdır.  Ancak bunun bir iki istisnasının olduğu görülmektedir. Örneğin Fransa bira için uyguladığı KDV oranı % 20.60 iken, şarap  ürünü için KDV oranını 1 puan düşürerek % 19.60 olarak uygulamaktadır. Portekiz de ise bira için normal oran uygularken ,şarap ürünü için  % 5 oranında  KDV alınmaktadır. Bu ürün için KDV uygulamasında oran olarak, sözü edilen istisnalar dışında genel uygulama ilgili ülke normal oranıyla aynıdır. Yani özel bir oran uygulaması şeklinde bir farklılaştırma yapılmamıştır.
2.3.2. Özel Tüketim Vergisi Uygulaması:
AB üyesi ülkelerin bu konudaki uygulamalarında çok önemli bir özellik hemen dikkati çekmektedir. AB asgari vergi olarak bu ürün grubu için 0 (sıfır) belirlemesi yapmıştır. Yani diğer bir ifadeyle AB hukuku ,bu ürün grubu için ortak bir zorunluluk getirmemiş ve üye ülkelerin milli vergilendirme politikalarına bırakmıştır. Ancak şarap için üye ülkelerin uygulamasına bakacak olursak çok farklı ÖTV tutarlarını görmekteyiz. Bu da ülkelerin mali ve diğer politikalarına bağlı bir tercihleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Asgari vergileme olmadığı halde bazı ülkelerin litre başına 5 Euro’dan fazla ötv alınması başka bir unsurla açıklanamaz.
AB üyesi 15 ülkeden İsveç, İrlanda, İngiltere, Finlandiya, Danimarka birim fiyatı önemli derecede etkileyecek ÖTV tutarları uygulamaktadırlar. Yine bu ülkeler kadar olmasa da Belçika ve Hollanda litre başına 0.5 Euro civarında vergi tutarı belirlemiştir. Diğer ülkeler ise genelde 0(sıfır) olmak üzere ya hiç vergi uygulamamakta ya da çok düşük uygulamaktadırlar.
Ancak buraya kadar iki temel alkollü içki türüne ait verdiğimiz ÖTV tutarları , konu detaylı şekilde incelenmediğinde yanlış sonuçlara götürebilir. Zira aşağıdaki bölümde vereceğimiz “etil alkole”  ilişkin ötv tutarları , alkollü içkiler için vergi politikalarını daha açık bir şekilde ortaya koyacaktır.
3.  Etil Alkol Ürününde  Özel Tüketim Vergisi Uygulaması
3.1.Asgari Vergi Tutarları
 Avrupa Konseyi tarafından yayımlanan  19.10.1992 tarihli  92/84/EEC  sayılı direktif ile asgari özel tüketim vergisi tutarları belirlenmiştir. Belirlenen ve uyulması zorunlu olan asgari tutarlar şu şekildedir.
Tablo (5)
CİNSİ ASGARİ VERGİ TUTARI İLGİLİ KANUN VE MADDESİ
Alkol 550 Euro (100 lt için ) 92/84/EEC sayılı Direktif md:3.1
(standart oran)   
Alkol(yıllık 10 hectolitre  standart oranın % 50’sinden daha  
üretimle sınırlandırılmış  aşağı olamaz  (100 lt için ) 92/83/EEC sayılı Direktif md:22.1
küçük işletme ürünleri için )  

3.2. Üye Ülkelerin Alkol İçin Uyguladığı Mevcut Vergi Tutarları
Üye Ülkelerin alkol için uyguladıkları özel tüketim vergisi tutarları ve kdv oranları şu şekildedir.
     Tablo (6)
AB Üyesi Ülke Alkol (normal işletmeler için) Alkol (küçük işletmeler için)4
 ÖTV(100lt)Euro KDV(%) ÖTV(100lt)Euro KDV (%)
Avusturya 1002.89 20.00 392.43 20,00
Belçika 1660.89 21,00  21,00
Almanya 1303.79 16,00 730.12 16,00
Danimarka 3699.47 25,00  25,00
Yunanistan 908.00 18,00  18,00
İspanya 685.15 16,00 599.57 16,00
Finlandiya 5045.64 22,00  22,00
Fransa  1449.79 19.60  20,60
İngiltere 3009.69 17,50  17,50
İrlanda 2761.68 21,00  21,00
İtalya 645.36 20,00  20,00
Luksemburg 1041.15 15,00  15,00
Hollanda 1504.28 17,50  17,50
Portekiz 814.04 5,00 407.02 17,00
İsveç 5735.32 25,00  25,00

3.3. Alkol İçin  Uygulanan Vergilerin Değerlendirilmesi:
3.3.1.KDV Uygulaması:
AB üyesi ülkelerin  uyguladığı  kdv oranı genel olarak ülkelerinde yürürlükte olan genel KDV oranıyla aynıdır. Dolayısıyla önceki bölümlerdeki yorumun dışında açıklanması gereken bir husus bulunmamaktadır.
3.3.2. Alkol İçin Özel Tüketim Vergisi Uygulaması:
Diğer ürünlerden farklı olarak , AB üyesi ülkelerin bu konudaki uygulamalarında önemli bir özellik ortaya çıkmaktadır. Alkollü içkilerde AB üyesi ülkelerin ÖTV yükünü kavrayabilmek için sadece ilgili içki türü için belirlenen ÖTV’den hareket etmek yanıltıcı olabilecektir. Çünkü saf alkol diye de adlandırılan ve alkollü içkilerin esas hammaddesi olan etil alkoldeki ÖTV yükünü de hesaba ilave etmek gerekmektedir. Örneğim % 10 alkol içeren şarabın İsveç’te tüketiminde birim fiyatına ÖTV etkisini hesaplayabilmek için sadece şaraptan litre başına alınan 3 Euro’yu değil içerdiği alkol oranından kaynaklanan hammaddesindeki ÖTV yükünü (litre başına 5 Euro civarında) de hesaplamak gerekmektedir. Böylece bir litre şarap tüketiminde (yukarıda varsayılan alkol oranına göre) 8 Euro ÖTV yükü olacaktır. Saf alkol için AB üyesi ülke uygulamalarını genel olarak yaklaşık vergileme tutarlarına göre sınıflandıracak olursak, ülkeleri üç gruba ayırabiliriz. Birinci grup İsveç, Finlandiya ve Danimarka gibi en yüksek vergi (3700-5700 Euro )tutarlarını belirleyen ülkeler. İkinci grupta ,  İngiltere ve İrlanda gibi (2700-3000 Euro) civarında vergileme yapan ülkeler yer almaktadır. Son grubu ise en az vergilemenin yapıldığı (600-1600 Euro arası) diğer ülkeler oluşturmaktadır.  
4.  Tütün Ürünlerinde  Özel Tüketim Vergisi Uygulaması
Özel tüketim vergisinin üç temel ürününden birisi de  işlenmiş tütün mamulleridir. Bu gruba giren puro , pipo tütünü gibi diğer ürünler de yer almasına karşın , makelemizde sadece çok önemli bir oransal büyüklüğe sahip olan sigaraya ilişkin veriler incelenecektir. Tütün mamullerinden tahsil edilen toplam vergilerin % 95-98 ‘ı sigaralardan elde edilmektedir. Dolayısıyla AB ülkelerinde sigara üzerinden alınan vergi yapısının analiz edilmesi, tütün mamulleri üzerinden alınan ÖTV’nin kavranması için yeterli olacaktır.
4.1.Sigara İçin Asgari Vergi Tutarları
 Avrupa Konseyi tarafından yayımlanan  19.10.1992 tarihli  92/79/EEC  sayılı direktif ile asgari özel tüketim vergisi tutarları belirlenmiştir. Belirlenen ve uyulması zorunlu olan asgari vergi tutarı perakende satış fiyatının5 % 57’sidir. Yani sigara ürünü için , uygulanan spesifik ve ad-volerem özel tüketim vergiler toplamı perakende satış bedelinin en az  % 57’si kadar olacaktır. Belirlenen bu yüzdeye KDV dahil değildir.
Belirlenen asgari vergi tutarı içerisinde maktu(ad-volerem)  ve nisbi(spesifik) ÖTV’ler için ayrı ayrı bir asgari vergi belirlenmemiştir. Dolayısıyla bu iki tür ÖTV uygulamasının biri % 57 oranını sağlarken ,diğeri için bir uygulama olmasa bile, asgari vergi şartı sağlanmış olacaktır.    
4.2. Üye Ülkelerin Sigara  İçin Uyguladığı Mevcut Vergi Tutarları
Üye Ülkelerin alkol için uyguladıkları özel tüketim vergisi   oranları şu şekildedir. Tutar olarak verilen rakamlar (5. ve 6. sutunlar) Euro ‘dur.
     Tablo (6)
    En çok bir paket 
  maktu maktu+ satılan sg sigaradan ötv nispi+
ABÜyesi nispi ötv ötv nispi+kdv fiyatı(pk) geliri maktu ötv
Ülkeler %PSF6 %PSF %PSF (20 adet) Euro (20 adet)Euro %PSF
Avusturya 15.45 42.00 74.12 2.40 1,37 57.45
Belçika 11.16 45.84 74.36 2,82 1,61 57.00
Almanya 35.04 21.96 70.79 2,69 1,53 57.00
Danimarka 40.45 21.22 81.67 4,04 2,49 61.67
Yunanistan 3.64 53.86 72.75 1,98 1,14 57.50
İspanya 3.57 54.00 71.36 1,68 0,97 57.57
Finlandiya 8.00 50.00 76.03 3,78 2,19 58.00
Fransa  3.92 54.50 75.50 2,96 1,73 58.42
İngiltere 42.86 22.00 79.75              6,49 4,21 64.86
İrlanda 43.90 18.57 79.83 4,69 2,93 62.47
İtalya 3.73 54.26 74.66 1,91 1,11 57.99
Luksemburg 10.17 46.84 67.72    2,08 1,19 57.01
Hollanda 38.64 21.05 74.58 2,43 1,45 59.69
Portekiz 33.14 32.00 79.67 1,75 1,14 65.14
İsveç 11.27 39.20 70.47 4,06 2,05 50.47

4.3. Sigara İçin Uygulanan Vergilerin Değerlendirilmesi:
4.3.1.KDV Uygulaması:
AB üyesi ülkelerin  uyguladığı  KDV oranı genel olarak ülkelerinde yürürlükte olan genel KDV oranıyla aynıdır. Dolayısıyla önceki bölümlerdeki yorumun dışında açıklanması gereken bir husus bulunmamaktadır.
4.3.2. Sigara Üzerinden Alınan ÖTV Uygulaması:
 AB üyesi ülkelerin tütün mamüllerinden aldığı ÖTV’lerin % 95’den fazlasını sigara üzerine uygulanan ÖTV’den sağlamaktadır. Dolayısıyla sigara üzerindeki uygulama bu ürün grubunun vergilemesindeki prensipleri göstermede yeterli olacaktır. Tablodan görüldüğü üzere sigaranın satış fiyatının önemli bir kısmı, vergi politikasından kaynaklanan ÖTV’lerden oluşmaktadır. Vergi geliri sağlamadaki önemini vurgulaması açısından, sadece İngiltere’nin bir paket sigaradan 4 Euro’yu aşan ÖTV geliri sağladığını söylemek yeterli olacaktır.  Yine İngiltere ve Almanya’nın sadece sigara üzerinden yılda 10 milyar Euro’dan çok  ÖTV geliri elde ettiğini bilmek sigaranın  ötv geliri sağlamadaki önemini anlatmak için yeterli kanıtlardır. 
5.Türkiye’de İçki ve Sigara Üzerinden Alınan Vergiler
Bilindiği gibi ülkemizde söz konusu ürünler için uygulanan vergi yapısı karışık ve üzerlerinde kalan vergi yükünü hesaplamak biraz güçtür. Bunun iki sebebi vardır. Birincisi vergi, fon, pay vb. isimlerle pek çok değişik vergi yükü bulunmakta ve bunların bir arada düşünülerek toplam vergi yükünün hesaplanmasındaki zorluktur. İkincisi özellikle ek vergi olmak üzere uygulanan vergilerin bir kısmı fabrika çıkış fiyatına uygulanan ve nispi  mahiyette bir özel tüketim vergisi uygulamasıdır. Bu da pek tabiidir ki, maliyetlerde oluşan artışlar ve oluşan yeni fabrika çıkış fiyatına bağlı olarak vergi tutarının da sürekli değişmesi sonucunu doğurmaktadır. Açıktır ki bir paket sigara üzerindeki özel tüketim vergisinin kesin şekilde ifadesi her zaman kolay olmamaktadır.
Burada sadece içkiler üzerinde olan ek vergi oranlarını vererek daha detaylı bir incelemeye geçmeyeceğiz . Ancak sigara üzerinde olan toplam vergi yükünü görmek için  detaylı bir çalışmayı sunacağız. Bunun için sigara satış fiyatının daha düşük olduğu bir dönemdeki maliyet yapısından hareketle  , satış fiyatındakine paralel artış varsayımına göre yeni tablo oluşturup toplam vergi yükünü inceleyeceğiz.
Alkol üzerinden alınan ve özel tüketim vergisi niteliğinde olan en önemli vergi ek vergidir. Katma değer vergisi kanununun 60. Maddesinde düzenlenen ek vergi alkollü içkiler için iki ayrı bende ayrılmaktadır. Bunlardan (b) bendinde her türlü alkollü içkiler (tabii köpüren şarap ile vermut ve kınakına şarabı dahil, şarap ve bira hariç) ve (c) bendi ile de sair şaraplar ve bira, denilmek suretiyle bu maddelerin ithali ve imalatçıları tarafından tesliminin ek vergiye tabi oldukları belirtilmektedir. İlk sayılan % 120 , sonraki grup ise % 16 oranında ek vergiye tabidir. (99/13649 s. B.K.K. ile 3.12.1999 ‘dan itibaren)
İşlenmiş tütün mamulleri olarak adlandırılan sigara ve benzeri ürünler üzerinden yine içkilere olduğu gibi ek vergi uygulanmaktadır. Kdvk’nun 60. Maddesi (a) bendi uyarınca , tütün mamulleri (sigara, puro, pipo tütünleri, kıyılmış tütün, enfiye, tömbeki ve benzeri) % 120 oranında ek vergiye tabidir.
AB ülkelerinin  bu ürünler üzerinden uyguladığı ÖTV yükleri çok belirgin olarak görülebilmektedir. Aynı durum Ülkemiz vergi sisteminde görülmemektedir. Zira farklı isimler altında ve değişik matrahlar üzerinden vergi alınmaktadır. Örneğin sigara üzerinden tütün fonu, 3418 sayılı Eğitim Gençlik,Spor ve Sağlık Hizmetleri Vergisi, Malul Şehit , Payı, Ek Vergi, Savunma Sanayi Fonu, Mera Fonu gibi özel tüketim vergisi niteliğinde vergi yükü bulunmaktadır. Katma değer vergisi ise bu nitelikte olmadığı için ek bir vergi yükü getirse de ÖTV yükü olarak hesaplamaya dahil edilmeyecektir.
Şimdi en yaygın tüketilen iki çeşit sigara markasında olan ÖTV niteliğindeki vergi yüklerini inceleyelim. Burada özellikle genel olarak sigara üzerindeki vergi yükünü ele almaktayız. Çünkü sigara üzerindeki verginin büyük kısmı fabrika çıkış maliyetine uygulanan oransal bir vergi niteliğindedir. Bunun dışında zaman itibariyle gerek fabrika çıkış fiyatlarında gerek perakende satış fiyatlarında olabilecek değişikliklerin neden olduğu vergi yüklerindeki değişikliği tam izleyebilmek için belirli tarihte ve belli bir sigara çeşidini incelemek bir zorunluluk olmaktadır. Aşağıda vereceğimiz iki ürün , en yaygın tüketilen ve 1.7.2000 tarihi itibariyle perakende satış fiyatları ve fabrika çıkış fiyatları alınarak oluşturulmuş vergi yükünü içermektedir.
Tablo 7 7
 Tekel 2000 (100 mm)
            Malboro (100 mm)
  Fab. Ç. Per.Sat  Fab. Ç Per.Sat.
       (TL) Fiyatı %. Fiyatı %.        (TL) Fiyatı %. Fiyatı %.
Fabrika Çıkış Fiyatı8 140.718 100 21,6 182.490 100 21,5
Ek Vergi  173.104 123 26,6 223.368 122,4 26,3
Fed.Fonu 721 0,5 0,1   
Malul Şehit Yet. Payı 11.300 8,0 1,7 14.800 8,1 1,7
Savunma Sanayi Fonu 31.735 22,6 4,9 40.950 22,4 4,8
Eğitim Gençlik Vergisi 85.000 2,0 13,1 110.000 60,3 12,9
Mera Fonu 2.814 2,0 0,4 3.649 2,0 0,4
Toplam ÖTV nitelikli yükler       
toplamı 304.674 217 46 392,767 215 46
Perakende Satış Fiyatı 650.000 461,9 100 850.000 465,8 100

Yukarıdaki tabloda vergi yükünü ortaya çıkarmak bakımından Temmuz 2000 tarihi itibariyle bir çalışma yapılmıştır. Mayıs 2001 tarihi itibariyle de söz konusu yükler de genel anlamda bir paralellik vardır.  Ancak 3418 sayılı Kanunun 7. Maddesinin yürürlük tarihi bittiği için ihmal edilebilecek kadar küçük bir vergi yükü kalmıştır. Dolayısıyla tutarlarda ve yüzdelerde büyük derecede farklılık olmamasına rağmen , özellikle 3418 sayılı Kanundan gelen vergi yükü düzeltmesi yapılması gerekecektir. Tablodan Eğitim,Gençlik Spor ve Sağlık Hizmetleri Vergisi yüklerini çıkardığımızda perakende satış fiyatı üzerinde(392.767-110.000/ 850.000=)  % 33 gibi bir oranda özel tüketim vergisi yükü olduğu görülecektir. Bu sonucu çok genel bir ifadeyle söylersek (sigara çeşidi ve fabrika çıkış/perakende satış fiyatlarındaki değişmelerle zaman zaman  bu oran değişebilir.) sigara üzerinde satış fiyatının %30-35 aralığında bir ÖTV vergi yükü bulunmaktadır.
6. Genel Değerlendirme
Dünyadaki tüm gelişmiş ülkelerin vergi yapısı  içinde içki ve sigara üzerinden alınan vergi gelirlerinin, toplam vergi gelirleri arasında çok önemli bir payı vardır. Yine AB üyesi ülkelerde söz konusu ürünlerden önemli bir gelir elde edilmekte ve pek çok değişik kamu politikasının yerine getirilmesinde önemli bir araç olmaktadır. Çünkü bu ürünleri vergilemede kamusal amaç farklı alanlarda kendini göstermektedir. . Bu ürünlerin tüketimi,  zorunluluktan çok  keyfi bir kullanım  niteliğinin yanısıra  insan sağlığı ve çevresel sorunlara yol açan bir özelliktedir. Bu yüzden vergi geliri sağlanması  kadar vergi yükünden gelen tüketimi caydırma özelliği , bu ürünlerdeki ötv uygulamasını çok önemli hale getirmektedir.
Dolayısıyla tüm gelişmiş ülke kamu otoriteleri, bu ürünlerin  yüksek oranda vergilendirilmesi konusunda giderek artan bir eğilim içindedirler. Zira ilave vergilendirmenin aleyhinde, ne sosyal nedenlerle ne de bir başka argüman ileri sürmek güçleşmektedir.  AB ülkeleri son yıllarda, sürekli bu ürünler üzerindeki ÖTV yükünü artırmaktadırlar. Bu eğilim, hem artan vergilere rağmen tüketimini azaltmayanlardan gelen vergi gelirleri artışı , hem de  tüketimden vazgeçilmesi ile  sağlık ve çevresel iyileşmelerle , kamunun hedeflerinin gerçekleşmesini sağlamaktadır. Dolayısıyla vergi politikasını yürütenler, diğer alanlardaki vergilemeye kıyasla çok az bir engelle karşılaşılmaktadır. Zira bazı AB ülkelerinde olduğu gibi,   bedelinin % 80’inden fazlasının   vergiden oluşan  bir başka ürün çeşidi bulmak çok zordur.
AB ülkelerinde bu ürünlere uygulanan ÖTV ile  ülkemiz uygulamasında en önemli husus, kamuoyunda yaygın şekilde sigara ve içkide çok büyük oranda vergi yükü olduğu iddiasının geçersizliğidir. İçki konusunda çok detaylı bir analiz yapılmamış ancak sigara üzerinde ötv benzeri vergi uygulaması konusunda yazının bir önceki bölümünde ayrıntılı hesaplamalar yapılmıştır. Pek tabiidir ki sigara üzerindeki vergilemenin önemli bir bölümü fabrika çıkış fiyatına uygulanan nispi bir vergi olduğu için sürekli hesaplamaların güncelleştirilmesi gerekmektedir. Ancak AB direktiflerinde asgari vergilemede baz olarak perakende satış fiyatının yüzdesi olarak belirleme yapılmaktadır. Dolayısıyla gerek satış fiyatı gerek fabrika çıkış fiyatlarında olabilecek değişiklikler nedeniyle, bir paket sigaradaki vergi tutarının kesin olarak hesaplanmasından çok oransal ifadesi önemli olmaktadır. 
Önceki bölümde yapılan hesaplamalarda ÖTV benzeri vergi yükü sigaraların perakende satış fiyatının % 30-35 aralığında olduğu görülecektir. En yaygın tüketimi olan yabancı menşeli sigaraların fiyatı ile özel tüketim vergisi niteliğinde vergilerin  perakende satış fiyatının % 33 ‘ü olduğunu varsayarak değerlersek (% 33* 1.250.000 =) 412.500 TL’lik bir vergi yükü olduğunu görürüz. Bu ise bir paket sigara tüketiminden (412.500/1.030.000=)  0,4  Euro tutarynda özel tüketim vergisi sağlamış oluruz. AB ülkelerinin en yaygın tüketilen bir paket sigaradan ise 0.97 Euro(İspanya) ile 4.21 Euro( İngiltere) aralığındaki gelire göre çok düşük kalmaktadır. AB ülkelerinin ortalaması bir paket sigaradan(A.B.D. menşeli uluslararası sigara firmalarınca üretilen malboro,camel vb. markalar) ortalama 2 Euro ÖTV geliri sağlarken, Ülkemizde aynı marka sigaralardan bunun ancak % 20’si kadar vergi sağlanmaktadır.
Genel olarak ÖTV uygulamalarının temel üç ürünü olan akaryakıt, sigara ve içkilerden, AB üyesi ülkelerin vergi oran ve tutarlarlarla, ülkemizdekileri karşılaştırdığımızda ilginç bir sonuç ortaya çıkmaktadır. Gelişmekte bir ülke olarak Ülkemiz vergi yapısında,  endüstrinin de en önemli girdilerinden olan akaryakıtta (otogaz olarak kullanılan lpg hariç)  AB üyesi ülkelerle aynı seviyede hatta bazı üye ülkelerin üzerinde bir vergi uygulanırken, içki ve sigara gibi  kişisel keyif verme dışında hiç bir iş kolunun girdisi niteliğinde olmayan  iki  üründe, AB üyesi ülkelere göre kıyaslanmayacak nispette  düşük vergileme uygulanmaktadır. Bu durum vergi politikamızın bilimsel analizinin yapılarak, olası yan etkileri ve vergileme prensipleri ile beraber yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini bir kez daha ortaya koymaktadır. Ayrıca , AB ile olan adaylık statüsü süresinde AB vergi hukuku ile uyumlaşmanın kaçınılmaz bir zorunluluk  olduğu , asgari vergi  tutarlarına bugünden uyumun önemini  de açıkça göstermektedir.
Dipnotlar
1 Vergi Tutarları Kasım 2000 tarihi itibariyle verilmiştir.
2 Tablo en yaygın tüketimi olan iki gruba yer vermiştir.
3 Farklı dereceleri içeren biralar için en yüksek ötv uygulaması olan ürüne ait veri alınmıştır.
4 Bu ürün çeşidinde bazı ülkelere ait satırlar, verileri olmadığından boş bırakılmıştır.
5 Burada geçen perakende satış fiyatı terimi, tüm vergilerin dahil olan tutarı ifade etmektedir.
6 Perakende Satış Fiyatı
7 Tabloda fabrika çıkış fiyatı veya perakende satış fiyatına uygulanan vergi oranları ile kanuni oranlar arasında farklılık olması, matrah olarak baz alınan tutarların sürekli güncelleştirilememesinden kaynaklanmaktadır.
8 Sigara maliyeti içinde ithalat sırasında alınan tütün fonu da vardır. Ancak burada uygulanan vergi gümrük vergisi niteliğindedir. Sigara üzerindeki ötv niteliğinde vergi yükleri içinde görülmemektedir.