KONU: Yeni Teşvik ve İstihdam Paketi Açıklandı.

ÖZET :

        Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından 4 Haziran 2009 tarihinde yapılan basın toplantısıyla resmen duyurulan yeni teşvik sisteminin ana hatları belli olmaya başladı.Programla ilgili yasal mevzuatlar henüz ortada olmadığı için,basın ve hazine müsteşarlığınca verilen bilgilendirme notlarından hareketle,konuyu açıklamaya çalışacağız.Ancak pek tabidir ki,vereceğimiz bilgilerde müessese tam olarak uygulanmaya başladığında,küçük farklılıkların olabileceği ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır.Zira temel unsurlarını bildiğimiz yeni teşvik paketi,yasal düzenlemeler yayınlanmaya başladıkca,bu günden öngöremediğimiz konular olacaktır.Bununla birlikte,çok önemli destek unsurlarını içermesi,yatırım kararı verecek işletmeler açısından konunun çok iyi irdelenmesini gerektirmektedir.

         Konunun bu çerçevede değerlendirilmesi gerektiğini hatırlattıktan sonra temel unsurlarını şimdi inceleyebiliriz.

Program genel olarak şu temel teşvik unsurlarını içermektedir.

- İndirimli kurumlar vergisi oranı

- Katma değer vergisi istisnası

- Sigorta primi işveren payı desteği

- Gümrük vergisi muafiyeti

- Faiz desteği

- Yatırım yeri tahsisi

Bu teşvik unsurlarının ayrıntısı ve kesin hali pek tabiidir ki, Hükümet tarafından yayımlanacak Bakanlar Kurulu Kararnamesi ve devamında ekonomi bürokrasisinin düzenlemeleri ile tamamlanacaktır. Açıklanan paketi temel olarak ikiye ayırmakta mümkündür. Birincisi açıklanan sektörler itibariyle büyük yatırım statüsünde olan yatırımlar, ikincisi de diğer bölgesel yatırımlar olarak farklı teşvik unsurlarını içermektedir.

Büyük yatırımlar 12 ayrı grup olarak belirlenmiştir.Her biri için büyük yatırım olma ölçütü farklı olan aşağıda sayılan sektörler,bu türde olmayan diğer bölgesel ve sektörel yatırımların elde edeceği avantajlardan daha fazla oranda veya en fazla avantajlı bölge yatırımı ile eşdeğer ayrıcalıklara kavuşmaktadır. Bunlar şu sektörlere tanınmıştır.

 - Rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı

- Transit boru hattıyla taşımacılık hiz

- Kimyasal madde ürünleri imalatı

- Motorlu kara taşıtları imalatı

- Demiryolu ve tramvay lokomotifleri veya vagon imalatı

- Liman ve liman hizmetleri

- Elektronik sanayi yatırımları

- Tıbbi aletler, hassas ve optik aletler imalatı

- İlaç imalatı

- Hava ve uzay araçları imalatı

- Makine imalatı yatırımları

- Madencilik yatırımlarıdır.

Sayılan bu grup yatırımlar için asgari yatırım büyüklüklerinin yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu tutarlar da henüz bir resmi düzenleme olmamasına karşın, hazine müsteşarlığının web sayfasındaki sunumda görülmektedir. (Örneğin petrol rafineri imalatı için 1 milyar TL iken Vagon imalatı faaliyeti için 50 milyon TL öngörülmüştür. )

Genel Olarak Yeni Teşvik Paketinin Destek Unsurlarını İnceleyelim.

Teşvik unsurlarının öteden beri ilk akla gelen vergi indirimleri, bu pakette de mevcuttur.

1.      Vergi İndirimi

İndirimli vergi oranı uygulamasına ilişkin ilk düzenleme 5838 sayılı Kanun 2009 Şubat ayında yayımlanmış idi. Söz konusu uygulama ile ilk defa uygulamamıza, matraha uygulanacak vergi oranında indirimli tarife gündeme gelmektedir. Kanuni düzenlemesi daha önceden yapılan bu husus, uygulama şansını açıklanan yeni teşvik paketi ile şekillenecektir. Buna göre, açıklanan şekliyle normal  ve büyük yatırımlar olarak ikiye ayrılan yatırımlar için, en önemli hususlardan birisi, yapılan yatırım yerine göre Ülkemiz dört ana bölgeye ayrılmış ve en geri kalmışlık düzeyi en fazla ayrıcalığa mazhar olarak sistem kurgulanmıştır. Açıklanan teşvik sistemine göre aşağıdaki tablo farklı yatırım grupları olarak, bölgeler itibariyle kazanç üzerinden alınan vergilerde şu oranları öngörmektedir.

	Bölgesel ve Sektörel		Büyük Proje Yatırımları
Bölgeler	Yatırıma Katkı Oranı	Uygulanacak KV Oranı	Yatırıma Katkı Oranı	Uygulanacak KV Oranı
1	20	10	30	10
2	30	8	40	8
3	40	4	50	4
4	60	2	70	2

 Her bir il grubu için yatırıma katkı oranı ve yatırıma katkı tutarı belirlenecek, yatırımlardan elde edilen kazançlar, yatırımın işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar (yatırıma katkı tutarı, indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle tahsilinden vazgeçilen vergi yoluyla yatırımların Devletçe karşılanacak tutarıdır) indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabi tutulacaktır.

Burada en önemli husus, teşvik sistemimizde tanınan vergisel ayrıcalık ancak yapılan yeni yatırımdan sağlanan kar bulunduğu takdirde uygulanması şartı bulunmaktadır. Bu açık biçimde öteden beri faaliyeti olan veya yatırım konusu faaliyet dışında başka bir faaliyeti olan işletmelerin, ayrıcalıklı vergi yükünün sadece yapılan yeni yatırımlardan elde edilen kazançlara uygulanması zorunluluğu getirilmiş olması ile önceki teşvik sistemimizden farklı bir uygulama getirmiştir.

 2  Sigorta Primi  Desteği

Açıklanan bilgilere göre, belirli bir süre için sigorta primi işveren hissesinin tamamının, asgari ücret üzerinden hesaplanan prim tutarıyla sınırlı olarak, Hazine tarafından karşılanacaktır. Yine bu desteğin miktarı da yine yatırımın dahil olduğu gruba bağlı olarak değişmektedir. Şöyle ki, bölgeler itibariyle desteğin uygulanacağı süreler şu sürelerde olacaktır.

Bölgeler	Bölgesel ve Sektörel	Büyük Proje Yatırımları
1	2 yıl	2 yıl
2	3 yıl	3 yıl
3	5 yıl	5 yıl
4	7 yıl	7 yıl

 Yeni teşvik sistemde sigorta primi işveren hissesi desteğiyle ilgili olarak nasıl bir düzenleme yapılacağı hususu şimdilik çok açık değildir. Ancak özellikle eksik yatırılan sigorta primlerinin hazine tarafından karşılanacağı kesindir..

3 Katma Değer Vergisi İstisnası ve Gümrük Vergisi Desteği

Her iki vergi grubu ile ilgili teşvik unsurlarının ayrıntısı belli olmamakla birlikte, öteden beri uzun yıllardan beri uygulanan şekliyle, teşvik belgesine bağlanan yatırımlarla ilgili sabit kıymet , makine ve tchizat teslimlerinin katma değer vergisinden istisna olarak işlem görmesi, yine ithalde gümrük vergisinden istisna edilerek millileştirmei uygulamalarını bilmekteyiz. Büyük ihtimalle , özetlediğimiz daha önceki istisna uygulaması benzer şekilde devam edecektir. Bunun genel teşvik olduğu, bölge ve sektör ayırımı olmaksızın uygulanacağı anlaşılmaktadır.

4 Hazine Tarafından Desteklenecek Faiz Yardımı

Yapılan açıklamlardan anladığımıza göre belli tanımlara giren kredi şartlar uyduğu durumlarda , yatırımcı kurum tarafından kredici kuruma ödenecek faizlerin bir kısmı devlet tarafından karşılanacaktır. Bu teşvik unsuru da çok alışık olmadığımız bir düzenleme olup, yararlanma koşulları belli kredi tipleri için getirilmiştir. Özellik arz eden husus, kobi kredisi tanımına giren işlemler için getirilmiş olup, büyül montanlı kredi işlemleri için bir destek unsuru bulunmamaktadır. Hükümet  tarafından yapılan açıklamalara göre, uygulanması öngörülen faiz desteği oranları açıklanmış olup, bu oranlar aşağıdaki tabloda yer almaktadır:

	Bölgesel ve Sektörel (Puan)		Büyük Proje Yatırımları (Puan)
Bölgeler	TL Kredisi	Döviz Kredisi	TL Kredisi	Döviz Kredisi
1	-	-	-	-
2	-	-	-	-
3	3	1	-	-
4	5	2	-	-

  5 Yatırım Yeri Tahsis Desteği

Yeni dönemde büyük proje yatırımlarıyla, bölgesel ve sektörel olarak desteklenecek yatırımlara yatırım yeri tahsis edileceği belirtilmekte ancak detayına ilişkin bir bilgi bulunmamaktadır. Bilgi eksikliği yüzünden söylenecek çok şey olmamakla birlikte daha önceki 5084 sayılı Kanun da benzer uygulama bulunması, en azından benzer bir uygulamanın olacağını akla getirmektedir.

Yukarıda özetlenen konularla ilgili iki husus dikkati çekmektedir, Bunlar ;

a-     Uygulanacak indirimli oran uygulaması için kazancın, söz konusu teşviğe mesnet olan yatırımlardan kazanılması gerekmektedir.

b-     Belgeye bağlanan teşvikler, uygulamadan yararlanacaktır.( daha önceki uygulamada belge şartı özellikle kurumlar vergisinde aranmamakta idi. )

Yeni teşvik sistemi ile ilgili olarak, tekstil için taşınma desteği getirilmesi de özellikli bir konudur.  

Tekstil, konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde faaliyette bulunan,asgari 50 kişilik istihdam sağlayan, 31.12.2010 tarihine kadar 1 ve 2. bölgelerden 3 ve 4. bölgelere taşınacak tesislere, sağlanacak teşvikler açıklanmıştır.

Bu tesislere sağlanacak teşvikler şunlardır:

- 5 yıl süreyle kurumlar vergisi oranı % 20 yerine % 5 uygulanacak ve- 5 yıl süreyle, mevcut istihdam da dahil olmak üzere bu tesislere taşındıkları bölgede uygulanan sigorta primi işveren payı desteği sağlanacak ayrıca nakliye giderleri Hazinece karşılanacaktır.

Son olarak ta özellikle 5084 sayılı bir önceki teşvik sisteminin yeni açıklanan sistemle çatışmayacağı bilgisi hazine yetkilerince açıklanmıştır. Burada sadece 5084 sayılı kanunla yeni uygulamanın karşılaştırmasını vermekle yetineceğiz.

 Yeni teşvik sistemi ile 5084 sayılı Kanun aşağıdaki tablo ile farklılıkları görülecektir.

	Yeni Teşvik Sistemi	5084 sayılı Kanun
Enerji desteği	yok	var
Sigorta İşveren Hissesi Desteği	var	Var
Bedelsiz arsa	var	var
Gelir Vergisi stopaj Desteği	yok	var
Kurumlar Vergisi İndirimi	var	yok
Faiz Desteği	var	yok

 Son olarak ta, aşağıda liste halinde verilen  bölgesel olarak hangi tür yatırımlara teşvik sağlandığı bilgisi karar alma süreçlerinde yatırımcılar için en önemli hususlardan biri olacaktır. Özellikle bölgeler için belirlenmiş yatırım alanları dışındaki sektör yatırımları için açıklanan teşvik unsurları geçerli olmayacaktır.Bu sebeple, bölgeler için geçerli olan aşağıdaki sayılan yatırım grubu listesi çok önemli hale gelmiştir. Yatırımcıların ilk yapacağı iş, düşünülen yatırım alanının, yatırım  düşünülen bölge için geçerli olup olmadığıdır. Söz konusu liste aşağıdadır. 

 

İstanbul (1'nci Bölge TR10): Büro, muhasebe ve bilgi işlem makine imalatı, eğitimhizmetleri, ilaç/eczacılıkta ve tıpta kullanılan kimyasal ve bitkisel kaynaklıürünlerin imalatı, radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları imalatı,sınai kalıp,tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri, tıbbi aletler hassasve optik aletler imalatı.

Tekirdağ, Edirne, Kırklareli (1'nci Bölge TR21): Akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil, büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri imalatı, b.y.s. makine ve teçhiz  at imalatı, b.y.s. elektrikli makine ve teçhizatları imalatı, demir dışı ana metal sanayi, düz cam, çukur cam ve cam elyafı imalatı, eğitim hizmetleri, gıda ürünleri veiçecek imalatı, hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, madencilik yatırımları, radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazların imalatı, sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri, tahıl ambarlama hizmetleri, tehlikeli atık geri kazanım vebertaraf tesisleri, tekstil boya-terbiye yatırımları, tıbbi aletler hassas ve optik aletler imalatı.

İzmir (1'nci Bölge TR31): Eğitim hizmetleri, büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleriimalatı, radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları imalatı, gıda ürünlerive içecek imalatı, hayvancılıkta entegre işleme tesisleri yatırımları, kağıt ve kağıtürünleri imalatı, madencilik yatırımları, b.y.s. makine ve teçhizat imalatı, b.y.s.elektrikli makine ve cihazları imalatı, motorlu kara taşıtı ve yan sanayi, motosikletve bisiklet üretimi, parfüm ile kozmetik ve tuvalet malzemeleri imalatı, sağlıkişleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri,seracılık, seramikten yapılan sıhhi ürünler, seramik yalıtım malzemeleri, seramikkaro ve kaldırım taşları imalatı, tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri,tıbbi aletler hassas ve optik aletler imalatı.

Bursa, Eskişehir, Bilecik (1'nci Bölge TR41): Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, ahşapmobilya imalatı, akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil, demiryolu ve tramvaylokomotifleri ile vagonların imalatı, eğitim hizmetleri, gıda ürünleri ve içecekleriimalatı, hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları, kağıt ve kağıt ürünleriimalatı, madencilik yatırımları, b.y.s. makine ve teçhizat imalatı, b.y.s. elektriklimakine ve cihazları imalatı, metal eşya, metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı,motorlu kara taşıtı ve yan sanayi, sağlık işleri hastane hizmetleri, tıp vedişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri, seracılık, tehlikeli atık geri kazanım vebertaraf tesisleri.

Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova (1'nci Bölge TR42):Ağaç ve mantar ürünleriimalatı, ahşap mobilya malatı, çiçek yetiştiriciliğine yöneylik seracılık, demirdışı ana metal sanayi, demiryolu ve tramvay lokomotifleri ile vagonların imalatı,derinin tabaklanması, işlenmesi, deri giyim eşyası imalatı, düz cam, çukur cam ve camelyafı imalatı, eğitim hizmetleri, gıda ürünleri ve içecek imalatı, hayvancılıktaentegre işleme tesisleri yatırımları, iç ve dış lastik imalatı, ilaç/ eczacılıkta vetıpta kullanılan kimyasal ve bitkisel kaynaklı ürünlerin imalatı, kağıt ve kağıtürünleri imalatı, madencilik yatırımları (AKÇT kapsamlı ürünler hariç), b.y.s. makineve teçhizat imalatı, b.y.s. elektrikli makine ve cihazları imalatı, motorlu karataşıtı ve yan sanayi, revolverler, tabancalar ve diğer silahlar, sağlık işleri,hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri, tehlikeli atıkgeri kazanım ve bertaraf sistemleri.

Ankara (1'nci Bölge TR51): Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, ahşap mobilya imalatı,düz cam, çukur cam ve cam lyafı imalatı, eğitim hizmetleri, büro, muhasebe ve bilgiişlem makineleri imalatı, radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazlarıimalatı, ilaç/ eczacılıkta ve tıpta kullanılan kimyasal ve bitkisel kaynaklıürünlerin imalatı, gıda ürünleri ve içecek imalatı, madencilik yatırımları (AKÇTkapsamı ürünler hariç), b.y.s. makine ve teçhizat imalatı, b.y.s. elektrikli makineve cihazları imalatı, motorlu kara taşıtı ve yan sanayi, sağlık işleri, hastanehizmetleri tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri, silah9 vöe mühimmatimalatı, hava ve uzay taşıtları imalatı, tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraftesisleri, tıbbi aletler ve hassas optik aletler imalatı.

Balıkesir, Çanakkale (2'nci Bölge TR22): Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, ahşapmobilya imalatı, eğitim zmetleri, gıda ürünleri ve içecek imalatı, hayvancılıktaentegre işleme tesisleri yatırımları, madencilik yatırımları (AKÇT kapsamı ürünlerhariç),b.y.s. makine ve teçhizat imalatı, b.y.s. elektrikli makine ve cihazlarıimalatı, metalik olmayan ürünlerin imalatı, oteller (konaklama tesisleri), patlayıcımadde imalatı, sağlık işleri, hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulamafaaliyetleri, tehlikeli atık ve geri kazanım ve bertaraf tesisleri.Aydın, Denizli, Muğla(2'nci Bölge TR32): Akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil,eğitim hizmetleri, gıda ürünleri ve içecek imalatı, hayvancılıkta entegre işlemleritesisleri yatırımları, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, madencilik yatırımları (AKÇTkapsamı ürünler hariç), b.y.s. makine ve teçhizat imalatı, b.y.s. elektrikli makineve cihazları imalatı, oteller (konaklama tesisleri), sağlık işleri; hastanehizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri, seracılık, soğuk havadeposu hizmetleri, tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri, tekstil boya-terbiye yatırımları/aprelenmesi.

Antalya, Isparta, Burdur (2'nci bölge TR61):Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, ahşapmobilya imalatı, eğitim hizmetleri, gıda ürünleri ve içecek imalatı, hayvancılıktaentegre işleme tesisleri yatırımları, madencilik yatırımları (AKÇT kapsamı ürünlerhariç), metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, oteller (konaklama tesisleri),parfüm ile kozmetik ve tuvalet malzemesi imalatı, revolverler, tabanca ve diğersilahlar, sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulamafaaliyetleri, seracılık, soğuk hava deposu hizmetleri, tehlikeli atık geri kazanım vebertaraf tesisleri.Adana, Mersin (2'nci Bölge TR 62):Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, ahşap mobilyaimalatı, akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil, düz cam, çukur cam ve cam elyafıimalatı, eğitim hizmetleri, büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri imalatı, radyo,televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları imalatı, gıda ürünleri ve içecekleriimalatı, hayvancılıkta entegre işleme tesisleri yatırımları, kağıt ve kağıt ürünleriimalatı, kimyasal madde ve ürünlerin imalatı, madencilik yatırımları (AKÇT kapsamıürünler hariç), b.y.s. makine ve teçhizat imalatı, b.y.s. elektrikli makine vecihazları imalatı, motorlu kara taşıtı ve yan sanayi, oteller (konaklama tesisleri),sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri,seracılık, soğuk hava deposu hizmetleri, tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraftesisleri.

Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak (3'ncü Bölge TR33):Eğitim hizmetleri, akıllı çokfonksiyonlu teknik tekstil, büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri imalatı, radyo,televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları imalatı, gıda ürünleri ve içecekleriimalatı, hayvancılıkta entegre işleme tesisleri yatırımları, kağıt ve kağıt ürünleriimalatı, madencilik yatırımları (AKÇT kapsamı ürünler hariç), b.y.s. makine veteçhizatı imalatı, b.y.s. elektrikli makine ve cihazları imalatı, metal eşya, metalikolmayan mineral ürünlerin imalatı, motorlu kara taşıtı ve yan sanayi, oteller(konaklama tesisleri), sağlık işleri (hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgiliuygulama faaliyetleri), seracılık, tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri.

Konya, Karaman (3'ncü Bölge TR52):Bavul, el çantası vb. ile saraçlık ve koşum takımıimalatı ve ayakkabı imalatı, deri giyim eşyasıimalatı, demir dışı ana metal sanayi,eğitim hizmetleri, gıda ürünleri ve içecek imalatı, hayvancılıkta entegre işlemetesisleri yatırımları, ilaç/ eczacılıkta ve tıpta kullanılan kimyasal ve bitkiselkaynaklı ürünlerin imalatı, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, madencilik yatırımları(AKÇT kapsamı ürünler hariç), b.y.s. makine ve teçhizat imalatı, b.y.s. elektriklimakine ve cihazları imalatı, metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, motorlu karataşıtı ve yan sanayi, motosiklet ve bisiklet üretimi, oteller (konaklama tesisleri),revolverler, tabancalar ve diğer silahlar, sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp vedişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri, tahıl ambarlama hizmetleri, tehlikeli atıkgeri kazanım ve bertaraf tesisleri.

Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye (3'ncü Bölge TR63):Akıllı ve çok fonksiyonlu tekniktekstil, bavul, el çantası ile saraçlık ve koşum takımı imalatı ve ayakkabı imalatı,deri giyim eşyası imalatı, eğitim hizmetleri, gıda ürünleri ve içecek imalatı,hayvanhcılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı,kimyasal madde ve ürünleri imalatı, madencilik yatırımları, metal eşya, oteller,sağlık işleri, hastane hizmetleri, seracılık, soğuk hava deposu hizmetleri, tehlikeliatık geri kazanım ve bertaraf tesisleri, tekstil boya-terbiye yatırımları.

Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırıkkale (3'ncü Bölge TR 71):Eğitim hizmetleri,gıda ürünleri ve içecek imalatı, gıda ürünleri ve içecek imalatı, hayvancılıklaentegre işleme tesisleri yatırımları, iç ve dış lastik imalatı, madencilikyatırımları, b.y.s. makine ve teçhizat imalatı, b.y.s. elektrikli makine ve cihazlarıimalatı, metalik olmayan mineral ürünleri imalatı; sedaca çimento, beton veya sunitaştan inşaat amaçlı prefabrik yapı elemanları, motorlu kara taşıtı ve yan sanayi,oteller, sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulamafaaliyetleri, silah ve mühimmat imalatı, hava ve uzay imalatı, seracılık, tehlikeliatık kazanım ve bertaraf tesisleri.

Kayseri, Sivas, Yozgat (3'ncü Bölge TR 72):Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, ahşapmobilya imalatı, akılı çok fonksiyonlu teknik teksti, ana metal sanayi, demiryolu vetramvay lokomotifleri ile vagonların imalatı, eğitim hizmetleri, gıda ürünleri veiçecek imalatı, hayvancılıkla entegre işletme tesisleri yatırımları, giyim eşyasıimalatı, kimyasal madde ve ürünleri imalatı, madencilik yatırımları, b.y.s. makineteçhizat imalatı, b.y.s. elektrikli makine ve cihazları imalatı, metal eşya, metalikolmayan mineral ürünlerin imalatı; sadece çimento, beton veya suni taştan inşaatamaçlı prefabrik yapı elemanları, oteller, sağlık işleri, seracılık, tahıl ambarlamahizmetleri, tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri, tıbbi aletler hassasve optik aletler imalatı.

Zonguldak, Karabük, Bartın (3'ncü Bölge TR81):Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, ahşapmobilya imalatı, akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil, eğitim hizmetleri, gıdaürünleri ve içecek imalatı, hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları, giyimeşyası imalatı, kağıt ve kağıt üstü ürünleri imalatı, madencilik yatırımları, b.y.s.elektrikli makine ve cihazları imalatı, metal eşya, metalik olmayan mineral ürünlerinimalatı; sadece çimento, beton veya suni amaçlı prefabrik yapı elemanları, oteller,sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri,tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri.

Samsun, Tokat, Çorum, Amasya (3'ncü Bölge TR83): Ağaç mantar ürünleri imalatı, ahşapmobilya imalatı, akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil, demir dışı ana metal sanayi,bavul el çantası vb. ile saraçlık ve koşum takımı imalatı ve ayakkabı imalatı, derigiyim eşyası imalatı, eğitim hizmetleri, gıda ürünleri ve içecek malatı,hayvancılıkla entegre işletme tesisleri yatırımları, giyim eşyası imalatı, ilaç/eczacılıkta ve tıpta kullanılan kimyasal ve bitkisel kaynaklı ürünlerin imalatı,kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, madencilik yatırımları, b.y.s. makine ve teçhizatimalatı, b.y.s. elektrikli makine cihazları imalatı, metalik olmayan mineralürünlerin imalatı, sadece çimento, beton veya suni amaçlı prefabrik yapı elemanları,oteller, sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulamafaaliyetleri, soğuk hava depo hizmetleri, seracılık tahıl ambarlama hizmetleri,tehlikeli geri atık kazanım ve bertaraf tesisleri, tıbbi aletler ve optik aletleriimalatı.

Gaziantep, Adıyaman, Kilis (3 Bölge TRC1):Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, ahşapmobilya imalatı, akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil, bavul, el çantası vb. ilesaraçlık ve koşum takım imalatı ve ayakkabı imalatı, deri giyim eşyası imalatı, eğimhizmetleri, gıda ürün içecek imalatı, hayvancılıkla entegre işletme tesisleriyatırımları, giyim eşyası imalatı, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, madencilikyatırımları, b.y.s. makine ve teçhizat imalatı, b.y.s. elektrikli makine cihazlarıimalatı,, metal eşya, metalik olmayan mineral ürünleri imalatı, motosiklet vebisiklet üretimi, oteller, plastik ve kauçuk ürünleri imalatı, sağlık işleri; hastanehizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili ygulama faaliyetleri. Seracılık, tekstilboya-terbiye yatırımları/aprelenmesi, tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraftesisleri, tıbbi aletler hassas ve optik aletler imalatı.

Kastamonu, Çankırı, Sinop (4'ncü Bölge TR82):Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, ahşapmobilya imalatı, akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil, eğim hizmetleri, gıda ürüniçecek imalatı, hayvancılıkla entegre işletme tesisleri yatırımları, giyim eşyasıimalatı, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, madencilik yatırımları, metalik olmayanmineral ürünlerin imalatı, sadece çimento, beton veya suni amaçlı prefabrik yapıelemanları, oteller, patlayıcı madde imalatı, sağlık işleri; hastane, tıp vedişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri, tahıl ambarlama hizmetleri, tarım makineimalatı, tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri.

Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane (4'ncü Bölge TR90):Ağaç ve mantarürünleri imalatı, ahşap mobilya imalatı, akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil, eğimhizmetleri, gıda ürün içecek imalatı, hayvancılıkla entegre işletme tesisleriyatırımları, giyim eşyası imalatı, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, madencilikyatırımları, metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, sadece çimento, beton veyasuni amaçlı prefabrik yapı elemanları, oteller, revolver, tabancalar ve diğersilahlar, sağlık işleri; hastane, tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri,soğuk hava deposu hizmetleri, tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri,tıbbi aletler hassas ve optik aletler imalatı.

Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli (4'ncü bölge TRB1):Ağaç ve mantar ürünleri imalatı,ahşap mobilya imalatı, akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil, bavul el çantası vb.ile saraçlık ve koşum takımı imalatı ve ayakkabı imalatı, deri giyim eşyası imalatı,eğitim hizmetleri, gıda ürünleri ve içecek imalatı, hayvancılıkla entegre işletmetesisleri yatırımları, giyim eşyası imalatı, madencilik yatırımları, b.y.s. makine veteçhizat imalatı, b.y.s. elektrikli makine cihazları imalatı, metal eşya, metalikolmayan mineral ürünlerin imalatı, sadece çimento, beton veya suni amaçlı prefabrikyapı elemanları, oteller, plastik ve kauçuk ürünleri imalatı, sağlık işleri; hastane,tıp ve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri, soğuk hava deposu hizmetleri, tekstilboya-terbiye yatırımları/aprelenmesi, tahıl ambarlama hizmetleri, tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri.

Erzurum, Erzincan, Bayburt (4'ncü bölge TRA1): Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, ahşapmobilya imalatı, akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil, derinin tabaklanması,işlenmesi, deri giyim eşyası imalatı, eğitim hizmetleri, gıda ürünleri ve içecekimalatı, hayvancılıkla entegre işletme tesisleri yatırımları, giyim eşyası imalatı,madencilik yatırımları, b.y.s. makine ve teçhizat imalatı, b.y.s. elektrikli makinecihazları imalatı, metal eşya, metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, oteller,plastik ve kauçuk ürünleri imalatı, sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp vedişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri, soğuk hava deposu hizmetleri, tahılambarlama hizmetleri, tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri, tıbbialetler hassas ve optik aletler imalatı.

Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan (4'ncü bölge TRA1):Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, ahşapmobilya imalatı, akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil, derinin tabaklanması,işlenmesi, deri giyim eşyası imalatı, eğitim hizmetleri, gıda ürünleri ve içecekimalatı, hayvancılıkla entegre işletme tesisleri yatırımları, giyim eşyası imalatı,madencilik yatırımları, metal eşya, metalik olmayan mineral ürünleri imalatı,oteller, plastik ve kauçuk ürünleri imalatı, sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıpve dişçilikle ilgili uygulama faaliyetleri, soğuk hava deposu hizmetleri tahılambarlama hizmetleri, tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri.

Van, Muş, Bitlis, Hakkari (4'ncü Bölge TRB2):Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, ahşapmobilya imalatı, akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil, bavul el çantası vb. ilesaraçlık ve koşum takımı imalatı ve ayakkabı imalatı, deri giyim eşyası imalatı,eğitim hizmetleri, gıda ürünleri ve içecek imalatı, hayvancılıkla entegre işletmetesisleri yatırımları, giyim eşyası imalatı, madencilik yatırımları, metal eşya,metalik olmayan mineral ürünleri imalatı, oteller, plastik ve kauçuk ürünleriimalatı, sağlık işleri; hastane hizmetleri, tıp ve dişçilikle ilgili uygulamafaaliyetleri, soğuk hava deposu hizmetleri, tahıl ambarlama hizmetleri, tehlikeliatık geri kazanım ve bertaraf tesisleri.

Şanlıurfa, Diyarbakır (4'ncü bölge-TRC2): Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, ahşapmobilya imalatı, akıllı çok onksiyonlu teknik tekstil, bavul, el çantası ilesaraçlık ve koşum takımı imalatı ve ayakkabı imalatı, deri giyim eşyası imalatı,eğitim hizmetleri, gıda ürünleri ve içecek imalatı, hayvancılıkta entegre işlemetesisi yatırımları, giyim eşyası imalatı, kimyasal madde ve ürünleri imalatı,madencilik yatırımları, BYS makine teçhizat imalatı, BYS elektrikli makine imalatı,metal eşya, metalik olmayan mineral ürünler, motosiklek ve bisiklet, oteller, plastikve kauçuk ürünleri, sağlık işleri, hastane hizmetleri, seracılık, soğuk hava deposuhizmetleri, tahıl ambarlama hizmetleri, tarım makineleri imalatı, tehlikeli atık gerikazanım ve bertaraf tesisleri, tıbbi aletler hassas ve optik aletler imalatı.Mardin, Batman, Şırnak, Siirt (4'ncü bölge-TRC3): Ağaç ve mantar ürünleri imalatı,ahşap mobilya imalatı, akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil, bavul, el çantası ilesaraçlık ve koşum takımı imalatı ve ayakkabı imalatı, deri giyim eşyası imalatı,eğitim hizmetleri, gıda ürünleri ve içecek imalatı, hayvancılıkta entegre işlemetesisi yatırımları, giyim eşyası imalatı, madencilik yatırımları, metal eşya, metalikolmayan mineral ürünler, oteller, plastik ve kauçuk ürünleri, sağlık işleri,seracılık, soğuk hava deposu hizmetleri, tahıl ambarlama hizmetleri, tehlikeli atıkgeri kazanım ve bertaraf tesisleri.