BİRDEN FAZLA TAKVİM YILINA SİRAYET EDEN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİNİN VERGİSEL VE MUHASEBE UYGULAMALARI

 

Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinin tanımı, mevzuatı , Muhasebe ve beyan uygulamaları ile karşılaşılan problemlere değinmek istiyorum.

-          Birden Fazla Takvim Yılına Sirayet Eden İnşaat ve Onarım İşinin Tanımı, ( * )

-          İnşaat ve Onarma İşlerinde İşin Bitimi, ( * *)

-          Birden Fazla Takvim Yılına Sirayet Eden İnşaat ve Onarım İşlerinde Vergi Kesintileri, (***)

-          Yıllara Sari İnşaat ve onarım İşlerin de Gider Dağıtımı, (****)

Yıllara Sari İnşaat ve Onarma İşlerinin Hakediş ve Avans Muhasebe Kayıtları (*****)

 

Birden İnşaat

 

 

Fazla Takvim Yılına Sirayet Eden ve Onarma İşleri (*)

 

 

 

 

Faaliyet konusunun inşaat ve onarım işi olması,

İnşaat ve onarım işinin birden fazla takvim yılana sirayet etmesi,

İnşaat ve onarım işinin resmi veya özel taahhüde bağlı olarak yapılması, gerekmektedir.

 

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 42 maddesinde "Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak mezkur yıl beyannamesinde gösterilir.

 

Tebliğin devamında ise; Mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve onarma işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannameleri işlerin ikmal edildiği takvim yılını takip eden yılın (5766 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle değişen ibare, Yürürlük: 06.06.2008) Mart ayının başından yirmibeşinci günü akşamına kadar(2) vermeye mecburdurlar.

 

İnşaat ve Onarma İşlerinde İşin Bitimi (**)

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun 44. Maddesi Uyarınca " İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir. Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam ile olursa olsun elde edilen hasılat, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kâr veya zararının tespitinde dikkate alınır."

Burada En çok yapılan hata veya yanlış değerlendirme Yıllara Sari İşin Bittiği veya geçici kabulün yapıldığı Yılın Son Geçici Vergisine veya daha önceki geçici vergi dönemlerinde İşin Geliri ve Harcamalarının beyan edilmesidir. Yukarıda belirtildiği gibi 193 Nolu Gelir Vergisi Kanunun 42. Maddesinde " Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak mezkur yıl beyannamesinde gösterilir. "

 

-  Birden Fazla Takvim Yılına Sirayet Eden Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşleri Geçici Vergi Beyannamesinde Beyanı Yapılmalı Mı ?

 

Gelir Vergisi Kanunun Mükerrer 120. Maddesinde kanunun 42. Maddesi Kapsamına giren kazançlar hariç denilerek geçici vergi beyannamesi ile beyan edilmeyeceği belirtilmiştir.

Birden Fazla Takvim Yılına Sirayet Eden İnşaat Ve Onarma İşlerinde Vergi Kesintileri (***)

 

 

 

Gelir Vergisi Kanunun 94. Maddesinde belirtilen Kişi ve kurumlar 42'nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara ( kurumlar dahil ) ödedikleri istihkaka bedellerinden avans olarak ödenenler dahil nakden veya hesaben yaptıkları sırada, aynı maddenin 3 numaralı bendinde belirtilen % 3 Vergi kesintisi yapmakla yükümlüdürler.

 

 

 

- Aynı Takvim Yılında Başlanıp Bitirilmesi Düşünülen İnşaat Ve Onarma İşlerinin Birden Fazla Takvim Yılına Sarkması Durumu Vergi Kesintisi Yapılmalı Mı ?

 

 

 

 

Gelir Vergisi Kanunun 42. Maddesi Kapsamında Bulunan İnşaat Ve Onarma İşi Bir Takvim Yılı İçerisinde başlanıp bitirilmesi öngörülürken veya ilave işler vb... nedenlerle öngörülen sürede bitirilemeyerek birden fazla takvim yılına sarkması durumunda; İşe Başlanılan Takvim Yılında G.V. 42. Madde Kapsamında olsa dahi aynı kanunun 94. Maddesinde belirtilen %3'lük vergi kesintisi yapılmayacaktır. Takip eden takvim yılından itibaren belirtilen kanun maddeleri kapsamında Vergi kesintileri yapılacaktır.

 

 

 

Bu Durumu Örneklendirelim;

 

 

Örnek ; 2010 Yılında X İNŞAAT TAAHHÜT firması Üstlenmiş olduğu İnşaat Onarım İşini 2010 yılı içerisinde bitirmeyi öngörmüştür. Ancak Öngörülenin aksine iş 2010 yılında tamamlanmayıp 2011 yılına sarkmıştır. Bu nedenle 2010 yılında G.V. Kanunun 42. Madde Kapsamında olan iş için G.V. Kanunun 94. Maddesi Gereğince Vergi Kesintisi Yapılmayacaktır. Takip Eden Takvim Yılından başlanarak İş tamamlanana kadar Vergi Kesintisi Yapılmalıdır.

 

 

 

-  Kesin Kabul İçin Yapılan Hakedişte Vergi Kesintisi Yapılır mı ?

 

Kesin Kabul İçin Yapılan Hakedişler; hakedişin yapıldığı Takvim yılının da Geçici Kabulü yapılmış olan iş ile ilgilendirilmeksizin kar veya zararının tespitinde dikkate alınırlar ve gelir vergisi tevkifatına tabi tutulmazlar.

Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşlerin de Gider Dağıtımı, (****)

 

Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşlerinde müşterek giderlerden bahsedilebilmesi için birden fazla Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşlerinin bulunması veya Yıllara Sari İnşaat Onarım İşinin/İşlerinin Yanında Yıllara Sari olmayan işlerinde yapılıyor olması gerekmektedir.

 

Yıllara Sari İnşaat ve Onarım işlerinde Maliyetlerin yani kazancın tespiti ile ilgili olarak 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun

43. Maddesinde ; Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerin diğer işlerle birlikte yapılması halinde müşterek genel giderler ve amortismanlar aşağıdaki esaslara göre dağıtılır.

1.    (5024 Sayılı Kanunun 7'inci maddesiyle değişen bent: Yürürlük;01.01.2004) Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler bu işlere ait harcamaların (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının) enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş tutarlarının birbirine olan nispeti dahilinde;

2.    (5024 Sayılı Kanunun 7'inci maddesiyle değişen bent: Yürürlük;01.01.2004) Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin bu madde şümulüne girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan nispeti dahilinde;

3.    Birden fazla inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerle sair işlerde müştereken kullanılan tesisat, makina ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları, bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına göre.

Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşlerine İlişkin Olarak Müşterek Giderlerin Dağıtımını Örneklendirelim; I - Birden Fazla Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma İşinin Birlikte Yapılması:

A İnşaat Taahhüt Ticaret Ltd. Şti. yıllara yaygın inşaat ve onarım işi niteliğinde olan X, Y ve Z işlerini üstlenmiş

olup;

2011 Yılı Faaliyetleri Neticesinde;

X işi İçin                                     :        150.000,00 - TL,

Y işi İçin                                     :        650.000,00 - TL,

Z işi İçin ise                                :        200.000,00 - TL,

Harcama Toplamı__________ :    1.000.000,00 - TL

 

Dağıtıma Tabi Tutulması Gereken Müşterek

Giderler Toplamı___________ :              250.000,00 TL

 

Yüklenilen İşin Adı	Harcama Tutarı (TL)	Dağıtım Nispi Oranı (%)	Müşterek Giderlerin Dağıtımı Sonucunda Yıllara Sari İnşaat Ve Onarım İşlerine Düşen Ortak Genel Gider Tutarı ( TL )
X işi	150.000,00 - TL	15	37.500,00 - TL
Y işi	650.000,00 - TL	65	162.500,00 - TL
Z işi	200.000,00 - TL	20	50.000,00 - TL
T O P L A M	1.000.000,00 - TL	100	250.000,00 - TL

II - Yıllara Yavaın İnşaat ve Onarma İsinin Diğer İslerle Birlikte Yapılması:

 

 

 

Yukarıdaki Örneğe ilişkin olarak Yılara Sari İnşaat ve Onarım İşi niteliğinde olmayan faaliyetlerini İlave edersek örneğimizde aşağıdaki şekilde değişiklikler olacaktır.

 

A İnşaat Taahhüt Ticaret Ltd. Şti. yıllara yaygın inşaat ve onarım işi niteliğinde olan X, Y ve Z işlerinin üstlenmiş olup bu işlerin haricinde yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri kapsamında olmayan İnşaat Malzemesi Hırdavat Malzemeleri Alım, Satım ve Nakliye işlerini de yapmaktadır.

 

2011 Yılı Faaliyetleri Neticesinde; X işi İçin Y işi İçin Z işi İçin ise Harcama Toplamı

 

Hırdavat Malzemeleri
Alım Satım ve Naklive
İşleri Hasılat Tutarı
Toplamı_______________

 

Dağıtıma Tabi Tutulması
Gereken Müşterek
Giderler Toplamı________

 

 

 

150.000,00 - TL, 650.000,00 - TL, 200.000,00 - TL, 1.000.000.00 - TL

 

350.000.00 - TL 250.000.00 TL

 

 

 

Yüklenilen İsin Adı	Gerçeklesen Harcama Tutarı ve Satış veva Hasılat Tutarı TL	Dağıtım Nispi Oranı (%)	M. Giderlerin Dağıtımı Sonucu İslerine Düsen Ortak Genel Gider Tutarı ( TL )
X işi	150.000,00 - TL	11,11	27.775,00 - TL
Y işi	650.000,00 - TL	48,15	120.375,00 - TL
Z işi	200.000,00 - TL	14,81	37.025,00 - TL
Hırdavat Malzemeleri Alımı, Satımı ve Nakliye İşi	350.000,00 - TL	25,93	64.825,00 - TL
T O P L A M	1.350.000.00 - TL	100	250.000.00 - TL

Birden Fazla Takvim Yılına Sirayet Eden

İnşaat ve Onarma İşlerinin Hakediş Muhasebe Kayıtları (*****)

 

 

 

Yıllara Sari İnşaat Ve Onarım Hakediş Muhasebe Kayıtlarına ilişkin Hem Hakedişi Yapan Ve Hakedişi Alan Firma açısından Muhasebe Kayıtlarına ilişkin örnek kayıtlar yapalım.

 

Örnek : Y İnşaat Taahhüt Tic. Ltd. Şti. Üstlenmiş olduğu Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşi İçin X Ticaret A.Ş.'ye Hakediş faturası kesmiş olup muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir.

 

Hakediş Verileri ;

 

-  Hakediş Bedeli

 

-  Hesaplanan K.D.V.

1.500.000,00 - TL 270.000,00 - TL

 

 

 

 

HAKEDİŞ TOPLAMI

 

 

1.770.000,00 - TL

 

 

 

 

 

-  K.D.V. Tevkifatı (1/6) (-) :

 

-  Stopaj Kesintisi (%3) (-) :

-  Damga Vergisi Kesintisi (%0,825) :

-  Tahsil Edilecek Toplam Tutar :

 

45.000,00 - TL 45.000,00 - TL 12.375,00 - TL

 

1.577.625,00 - TL

 

 

 

 

 

 

 

120 - Alıcılar Hs.                                                               1.770.000,00 - TL
( Stopaj Ve K.D.V. Tevkifatı Dahil Tutar )

 

740 - Hizmet Üretim Maliyeti Hs.                                             12.375,00 - TL

( Damga Vergisi Kesintisi )

 

295 - Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar Hs.                                   45.000,00 - TL

 

391 - Hesaplanan K.D.V. Hesabı                                              45.000,00 - TL
( K.D.V. Tevkifatı Tutarı)

 

 

 

350 - Yıllara Sari İnşaat ve Onarım

Hakediş Bedelleri Hs                                     1.500.000,00 - TL

 

391 - Hesaplanan K.D.V. H.s.                                    270.000,00 - TL
( K.D.V. Tevkifatı Dahil Tutar )

 

120 - Alıcılar Hs.                                                      102.375,00 - TL

( Stopaj Kesintisi Tutarı    :45.000,00 - TL) ( K.D.V. Tevkifatı Tutarı     :45.000,00 - TL) ( Damga Vergisi Kesintisi : 12.375,00 - TL )

 

(Hakedişi Yapan Tarafından Yapılması Gereken Muhasebe Kaydı. )

.......................................................... /

740 - Hizmet Üretim Maliyeti Hs.                                       1.500.000,00 - TL

191 - İndirilecek K.D.V. Hs.                                                 270.000,00 - TL

 

320 - Satıcılar Hs.                                                1.680.000,00 - TL

( Y İnşaat Taahhüt Ltd. Şti. )
360 - Ödenecek Vergi Ve Fonlar Hs.                          102.375,00 -TL

( Stopaj Kesintisi Tutarı    :45.000,00 - TL) ( K.D.V. Tevkifatı Tutarı     :45.000,00 - TL) ( Damga Vergisi Kesintisi :12.375,00 - TL)

 

*Not : Stopaj kesintisi Muhtasar Beyannamesi İle Beyan Edilip Ödenmesi Gerekmektedir. *Not : K.D.V. Tevkifatı ise 2 nolu Kdv Beyannamesi ile Beyan Edilip Ödenmesi Gerekmektedir. *Not : Hakedişdeki Damga Vergisi Kesintisini Damga Vergisi Beyannamesi İle Beyan Edilip Ödenmesi Gerekmektedir.

 

(Hakedişi Alan Tarafından Yapılması Gereken Muhasebe Kaydı. )

 / /------------------------------------------------

 

 

 

Örnek : Y İnşaat Taahhüt Tic. Ltd. Şti. Üstlenmiş olduğu Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşi İçin X Ticaret A.Ş.'den 100.000,00 - TL Avans almıştır. Damga Vergisi %0,825 oranındadır. Muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir.

 

 / / / 2011 --------------------------------------------------

 

102 - Bankalar Hs.                                                             100.000,00 - TL

740 - Hizmet Üretim Maliyeti Hs.                                                 825,00 - TL

340 - Alınan Sipariş Avansları Hs.                                        100.000,00 - TL

( Y İnşaat Taahhüt Ltd. Şti. )

360 - Ödenecek Vergi Ve Fonlar Hs.                                         825,00 -TL

( Damga Vergisi : 825,00 - TL )

 

(Avans Alım Muhasebe Kaydı. )

 / /------------------------------------------------

 

 

 

 / / / 2011

 

159 - Verilen Sipariş Avansları Hs.                                         100.000,00 - TL

 

102 - Bankalar Hs.                                                             100.000,00 - TL

(Avans Verenin Muhasebe Kaydı. )

 / /------------------------------------------------

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir İrfan ÜNVER

irfanunver83@mynet.com